Zaskakujący przebieg turnieju Masters 1000 w Paryżu zwieńczony udziałem Jerzego Janowicza w finale jest wielkim sukcesem polskiego tenisa. Sukces ten jest przede wszystkim wynikiem wieloletnich wyrzeczeń Jerzyka, jego ciężkiej i wytrwałej pracy oraz nieustępliwości w dążeniu do wymarzonego celu, aby znaleźć się na szczycie światowego tenisa. Sukces ten nie byłby jednak możliwy bez odpowiedniego finansowania.
Uprawnianie sportu, a w szczególności tenisa, to kosztowne przedsięwzięcie. Tenisista musi używać odpowiedniego sprzętu, korzystać z usług trenera, mieć możliwość pełnego dostępu do infrastruktury sportowej, także pokrywać wydatki związane z wyjazdami na turnieje. Wysokie koszty potrafią zniechęcić niejednego zawodnika już na etapie wczesnego rozwoju. Niestety, w dalszym ciągu w polskim tenisie podstawowym źródłem finansowania młodych zawodników jest budżet ich rodziców. W dalszej perspektywie pojawiają się mniejsi bądź więksi sponsorzy prywatni. Ciągle kuleje natomiast kwestia finansowania sportu przez państwo. Jednak na gruncie obowiązującego prawa istnieje możliwość uzyskania pewnej sumy środków pieniężnych od jednostek samorządu terytorialnego lub właściwego ministra. Podstawą prawną przyznawania stypendiów sportowych oraz nagród pieniężnych jest Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. nr 127, poz. 857) (dalej jako „Ustawa”) oraz rozporządzenia wykonawcze do Ustawy.
Najlepszym z najlepszych
Stypendium sportowe można otrzymać od jednostki samorządu terytorialnego (dalej jako „JST”) lub ministra właściwego do spraw kultury fizycznej (dalej jako „Minister”). Gmina, powiat lub województwo może udzielić wsparcia każdej osobie fizycznej za osiągnięte wyniki sportowe, natomiast na stypendium Ministra mogą liczyć jedynie członkowie kadry narodowej. To oznacza, że pieniężną pomoc rządową otrzymają tylko najlepsi spośród wytypowanych do reprezentacji kraju przez polskie związki sportowe. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sportu i Turystyki z dnia 15 października 2012 r. w sprawie stypendiów sportowych dla członków kadry narodowej (dalej jako „Rozporządzenie”) reprezentant Polski otrzymuje pomoc materialną przez okres 12 miesięcy. Jest ona przyznawana na wniosek polskiego związku sportowego (w przypadku tenisa będzie to Polski Związek Tenisowy). Minister może także zadecydować o przyznaniu stypendium z własnej inicjatywy.
Szansa dla młodszych
Podobne zasady przyświecają procedurom przyznawania stypendiów sportowych przez JST. Ustawa pozostawiła jednak JST znacznie więcej swobody w ich przyznawaniu. Szczegółowe zasady przyznawania stypendiów sportowych określone są każdorazowo w uchwale organu stanowiącego danej JST.
Ustawa przewiduje, iż pomoc materialna ze strony samorządów jest przyznawana osobom fizycznym za wysokie wyniki sportowe. Dzięki temu szansę na otrzymanie środków mają również ci sportowcy, którzy nie są olimpijczykami ani reprezentantami Polski i jednocześnie mogą się pochwalić ponadprzeciętnymi wynikami sportowymi. Wiele JST przewiduje przyznanie pomocy materialnej jedynie młodym zawodnikom. Podobnie jak w przypadku stypendium Ministra, wysokość kwoty stypendium jest zależna od osiągniętego wyniku i stanowi iloczyn ustalonej w uchwale podstawy. W zależności od postanowień uchwały o przyznanie stypendium może wnioskować sam sportowiec (jeżeli jest niepełnoletni, wówczas jego przedstawiciel ustawowy) lub klub sportowy, do którego zawodnik należy i którego siedziba znajduje się na terenie danej JST. Ponadto samorządy zazwyczaj uzależniają wypłacanie stypendium od spełniania określonych warunków, np.: wzięcia udziału w konkretnych zawodach, realizacji programu szkoleniowego opracowanego przez klub sportowy, przynależności do danego klubu. Zawieszenie w prawach zawodnika, np. z powodu karencji, stanowi przyczynę wstrzymania stypendium. Z kolei utrata praw lub zmiana klubu, którego siedziba nie znajduje się w danej JST, powoduje pozbawienie sportowca prawa do otrzymywania świadczeń.
Czy należy się podatek?
Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.. o podatku dochodowym od osób fizycznych stypendium sportowe przyznane na podstawie Ustawy należy zaliczyć do przychodów, które uzyskujemy za działalność wykonywaną osobiście. Zatem, co do zasady, otrzymane przez sportowca stypendium będzie podlegać opodatkowaniu. Istnieją jednak pewne zwolnienia, z których mogą skorzystać jedynie najmłodsi zawodnicy, czyli uczniowie i studenci uzyskujący pomoc materialną od JST. Zwolniona od podatku kwota wynosi maksymalnie 3.800 zł w roku podatkowym.
W dodatku otrzymujący stypendium sportowe, który nie studiuje ani się nie uczy, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. To oznacza, że podmiot wypłacający stypendium – może być to polski związek sportowy, JST czy też klub sportowy – jako płatnik składek, nalicza i opłaca składki na ubezpieczenie społeczne. Podstawą do obliczenia wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest kwota otrzymanego stypendium. Składka na ubezpieczenie emerytalne jest jednak finansowana w równej części przez stypendystę oraz jego płatnika. Należy pamiętać, że okres pobierania stypendium sportowego zalicza się do okresu zatrudnienia, dzięki czemu zawodnikowi będą przysługiwać uprawnienia pracownicze.
Dobre przepisy to nie wszystko
Stypendia sportowe przyznawane na podstawie Ustawy o sporcie to tylko przykład pomocy materialnej, jaka została przewidziana dla sportowców. Pamiętać należy również o jednorazowych nagrodach pieniężnych czy stypendiach przyznawanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego dla uzdolnionych sportowców w środowisku akademickim.
Ale nie o przepisy tutaj chodzi, bo one istnieją. Z pewnością nie są doskonałe i wymagają poprawy, ale podstawa prawna do finansowania sportu przez państwo jest. Problem polega na tym, iż państwo w dalszym ciągu nie przyjmuje do wiadomości, że „mądre” inwestowanie w sport, w tym w konkretnego zawodnika, się po prostu opłaca i to najbardziej właśnie w wymiarze państwowym. Przecież z pewnością zostało już policzone, ile „zarobiliśmy” jako kraj na sukcesach chociażby Agnieszki Radwańskiej czy Adama Małysza. Pewnym jest przy tym, że Jerzy Janowicz też wygeneruje pokaźne zyski. Ale oni wszyscy to mało, bo Polska jest stale głodna sukcesu sportowego. Potrzebne jest tym samym sprawne finansowanie sportu przez państwo, które wymaga w pierwszym rzędzie zmiany podejścia do finansowania sportu, a w dalszej kolejności racjonalne modyfikowanie istniejących przepisów.
Anna Maria Jawor
Krzysztof Karp
