Ciągły rozwój jest nieodłączną częścią nie tylko sportu i tenisa, ale przede wszystkim życia i dobrego funkcjonowania. W dzisiejszych czasach rośnie potrzeba na coraz to nowe bodźce, które będą stymulowały ten rozwój. Poszukiwanie weny twórczej i inspiracji, aby poprawić swoje wyniki w nauce, sporcie lub pracy. Taką nauką, która z pewnością pomaga w osiągnięciu zamierzonych rezultatów jest psychologia. W sporcie trenerzy mentalni szukają rozwiązań jak zoptymalizować szkolenie sportowca pod kątem sprzyjającego myślenia, zbudowania pewności siebie, koncentracji uwagi, panowania nad emocjami czy odpowiedniego pobudzenia psychofizycznego. Oprócz psychologii stosowane są także techniki neurolingwistyczne czy hipnotyczne. Swoją rolę odgrywa także trening wyobrażeniowy.
Wielokrotnie można zobaczyć sportowców, którzy koncentruj się przed ważnym wydarzeniem czy meczem słuchając ulubionych utworów muzycznych. Nie można też pominąć technik relaksacyjnych, które wyciszają umysł graczy przed występami. Dlatego kompleksowy trening mentalny jest potrzebny również w tenisie.
Aby przybliżyć trochę tematykę psychologii w tenisie, poniżej opisze kilka najważniejszych pojęć, których świadomość może pomóc w rozegraniu lepszego meczu czy treningu.
Znakomitym przykładem jako tytana pracy na korcie jest Rafael Nadal. Jego niezwykła determinacja na korcie i walka o każdą piłkę sprawiają, że „Rafa” jest przez wielu zawodników oceniany jako najsilniejszy tenisista w ATP Tour. Nie bez przyczyny Roger Federer mówi o nim „on jest prawdopodobnie zawodnikiem, który gra najbardziej intensywny tenis na świecie”.
Intensywność (ang.intensity) jest to koncentracja, skupienie oraz odpowiedni poziom emocjonalnego pobudzenia. Podczas meczu i w zależności jak długo trwa mecz intensywność się zmienia. Zależy także od stylu gracza i poziomu jaki prezentuje oraz wytrzymałości (tzw.stamina). Wpływ ma również rodzaj nawierzchni i rodzaj piłek.
Kolejnym ciekawym terminem z psychologii w tenisie jest tzw.
momentum. Na stronie
usopen.org można było śledzić podczas ostatniego US Open ten aspekt statystyki (było to nowością IBM SlamTracker). Co to znaczy?
Otóż mieć „momentum” to znaczy grać dobrze, czuć się dobrze oraz mecz idzie po twojej myśli (przez pewien moment). To niewidzialna siła, która zmienia się jak „huśtawka”. Kluczem jest aby zmaksymalizować swoje momentum oraz zminimalizować przeciwnika. Inna nazwa tego zjawiska to tzw. boost. Momentum pozwala utrzymać pewność siebie na korcie. Podczas gdy zawodnicy tracą kontrole nad meczem mają znacznie mniejsze szanse na zwycięstwo następnego seta. Taka utrata kontroli nad wynikiem nazywana jest anti-momentum. Negatywne momentum powoduje, że pojawiają się wątpliwości, myślenie negatywne oraz rozwodzenie się nad wcześniejszymi pomyłkami i przeszkodami. W terminologii używa się także pojęć „winning momentum” oraz „losing momentum”.
Serbski wojownik Novak Djokovic mówił kiedyś takie słowa: „Mecze pomiędzy czołowymi tenisistami są zawsze bardzo zacięte i każdy uderza piłkę dobrze. Każdy jest świetnie przygotowany fizycznie i trenuje godzinami każdego dnia, ale kiedy masz zdolności mentalne, aby pozostać mocnym, cierpliwym i pewnym siebie oraz po prostu mieć wiarę w ważnych momentach wtedy wygrywasz. To zatem sprawia różnice”.
Następne pojęcie to „grać w strefie” (z ang. playing lub being in the zone). Oznacza to że zawodnik gra automatycznie oraz idzie mu to gładko bez nadmiernych myśli i obaw. Czuje się w „innym świecie”. Wtedy o takim zawodniku mówimy, że gra jak w transie.
Oto jeszcze kilka terminów:
Tankowanie (ang. tanking) oznacza zaprzestanie podjęcia prób aby zwyciężyć. Traci sie wtedy zapał, koncentrację i chęć zwycięstwa. Tanking to także kolokwialny termin na celowe przegranie meczu lub zamierzone przegranie seta, który jest już „stracony”, aby skupić swoją energie i uwagę na decydującym secie. Może to skutkować czasowym zakazem gry. Po polsku nazwać takie zjawisko można najzwyczajniej jako „odpuszczanie” gema, seta lub meczu. Przykład wyniku: 6:0 6:7 1:6. Tutaj przełomowym setem okazał się drugi set, w pierwszym jeden z graczy wyszedł zdecydowanie na prowadzenie wygrywając seta bez straty gema z kolei w trzecim secie już drugi gracz przejął inicjatywę.
Duszenie (ang.choking) oznacza sytuacje, kiedy zawodnik staje się nerwowy w ważnych momentach i jego gra funkcjonuje źle jako całość. Pojawia się napięcie, stres i niepokój, wtedy zawodnik ma tzw. short arm czyli „krótkie ramie”. Jest to fizyczna odpowiedz na stan umysłu.
Konsekwentność (ang.consistency) oznacza, że gracz nie popełnia niewymuszonych błędów i potrafi utrzymać piłkę w korcie przez dłuższy okres czasu. W tym pojęciu ważna jest tzw. dyscyplina uderzeń.
Integralność (ang.integrity) oznacza uczciwość oraz podążanie za pisanymi i niepisanymi zasadami w tenisie (nie wykorzystywanie w sposób nieuczciwy przewagi nad przeciwnikiem). Jest to o tyle ważne, że większość zwycięstw fairplay w tenisie ma także związek z szacunkiem od innych graczy. Bez tego, istniałyby tzw. dirty wins czyli brudne mecze i zawodnicy nie zdobywaliby fanów.
W następnym artykule kolejna porcja słowniczka terminów i zjawisk psychologicznych w tenisie. Życzę sukcesów i mentalnego „powera”, który na korcie jest bardzo potrzebny
